Post by ΑΝΤΩΝΗΣ on Feb 25, 2021 9:56:43 GMT 2
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ GESTALT ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
Του Γιώργου Σταμάτη, G.P.O.
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες έχουν πλέον διεισδύσει στην κοινωνία και την αγορά και έχουν γίνει αποδεκτές σε όλους τους τομείς. Αυτό βοηθά την επαφή και την επικοινωνία, τη διαχείριση συγκρούσεων, την παρακίνηση, τη συνεργασία, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία, σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας (διευθυντές, επαγγελματίες, υπάλληλοι και εργαζόμενοι). Πολλές μέθοδοι και προσεγγίσεις έχουν συμβάλλει σε αυτό το φαινόμενο.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, η προσέγγιση Gestalt αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς στο χώρο των οργανισμών και επιχειρήσεων, καθώς, όπως άλλωστε ισχύει και στο χώρο της ψυχοθεραπείας, αρχίζει να δίνεται μεγάλη έμφαση σε θέματα επίγνωσης, ενσυναίσθησης και «θεραπευτικής» σχέσης, που χαρακτηρίζουν την Gestalt.
Η προσέγγιση Gestalt για Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, έχει ιδιαίτερη ανάπτυξη στη Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ–Καναδάς) και τη Βόρεια Ευρώπη (Μ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία).
Οι ιδρυτές της Gestalt & η φιλοσοφία τους
Στα τέλη της δεκαετίας του ’40, ο Fritz Perls ζήτησε από τον Paul Goodman να καταγράψει τις σημειώσεις που θα αποτελούσαν το υπόβαθρο για τη νέα θεραπεία, το δεύτερο μέρος του βιβλίου των Perls, Goodman, και Hefferline (1951): Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Ηuman Personality. Ένα χρόνο μετά, ο Goodman θα γινόταν μέλος της ομάδας των επτά – Fritz και Laura Perls, Isadore From, Goodman, Elliot Shapiro, Paul Weiss, Richard Kitzler - που ίδρυσαν το Ινστιτούτο Gestalt Therapy, της Νέας Υόρκης (www.paulgoodmanfilm.com).
H φιλοσοφία των ιδρυτών της εκφράζεται στις βασικές αξίες που παραμένουν έως σήμερα πολύ ζωντανές τόσο στην κλινική πράξη όσο και στη θεωρία και ξεχωρίζουν τη θεραπεία Gestalt από άλλες προσεγγίσεις. Χαρακτηριστικές είναι, η φιλοσοφία της συμπερίληψης, ο επαναστατικός της χαρακτήρας και η θετική στάση σε σχέση με την αλλαγή. (Melnick, 1999)
Το γεγονός ότι η θεραπεία Gestalt έχει τρεις ιδρυτές τη διαφοροποιεί από τις περισσότερες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που έχουν μόνο έναν, από το όνομα του οποίου γίνονται κυρίως γνωστές (π.χ. Αντλεριανή, Γιουνγκιανή, Ροτζεριανή κ.α.). Υπάρχει επίσης μια συνήθης διαδικασία στην ιστορία αρκετών προσεγγίσεων. Όσο γίνονται δημοφιλείς, αποθαρρύνονται οι ενδεχόμενες εισαγωγές νέων στοιχείων, ιδεών. Εάν οι συνεργάτες ή οι μεταγενέστεροι του ιδρυτή επιχειρήσουν να διευρύνουν , να προσθέσουν ή να αναδιατυπώσουν τη θεωρία, συχνά νουθετούνται ή εκδιώκονται. Συνεπώς οι θεραπείες παγιώνονται μέσα στο χρόνο. (Melnick, 1999)
Ευτυχώς τα παραπάνω δεν ισχύουν για τη θεραπεία Gestalt η οποία χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευελιξία. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στη συνεργατική γέννησή της. Η θεραπεία Gestalt μέσα από τη θεωρία , την πρακτική και την εξέλιξή της εκφράζει όχι μόνο τις αξίες των ιδρυτών της ως άτομα αλλά και πως αυτές οι αξίες έμειναν ζωντανές μέσα από τις μεταξύ τους σχέσεις. (Melnick, 1999)
Ως πρόσωπα ο Goodman, η Laura και ο Fritz ήταν και οι τρεις πολύπλευροι, σύνθετοι και συνεχώς εξελίσσονταν. Δεν δίσταζαν να αλλάξουν τις απόψεις και τις θέσεις τους όσο ωρίμαζαν και εξελίσσονταν. Ωστόσο μοιράζονταν μια κοινή άποψη για τη θεραπεία Gestalt. Όλοι την έβλεπαν ως μια θεωρία συνεχώς μεταβαλλόμενη, ρευστή. Φυσικά αυτή ακριβώς είναι και η άποψή τους για τον «εαυτό» και το «άτομο» (Melnick, 1999).
Αυτή η αρχή της συμπερίληψης συνεχίζει να χαρακτηρίζει τη σύγχρονη θεραπεία Gestalt.
Ο επαναστατικός χαρακτήρας της προσέγγισης
Οι ιδρυτές της Gestalt ήταν επαναστάτες με την ουσιαστική έννοια, έχοντας την τάση να υποστηρίζουν τα πιστεύω τους ακόμα και αν τους διαφοροποιούσαν από την κουλτούρα στην οποία ζούσαν. Ήταν όλοι πρόθυμοι να βρίσκονται έξω από τον καθιερωμένο τρόπο ζωής, δεχόμενοι της συνέπειες. Εξίσου σημαντικό είναι πως ο καθένας επέλεξε να ξεπεράσει τα εμπόδια και είχε το σθένος και την ενέργεια που χρειαζόταν για να εξελίξει τα πιστεύω του σε δράση. (Melnick, 1999)
Για να είναι κανείς επαναστάτης χρειάζεται να μπορεί να αποδεσμευτεί από το παρελθόν ενώ οραματίζεται ένα όχι και πολύ προβλέψιμο μέλλον. Η έμφαση χρειάζεται να δίνεται στο παρόν, στο εδώ και τώρα. Οι ιδρυτές της Gestalt έκαναν την επικέντρωση στο παρόν ένα βασικό αξίωμα της θεωρίας. Μας επέτρεψαν να μετακινηθούμε ομαλά από το παρελθόν, κάνοντάς μας ευαίσθητους σε σχέση με το περιβάλλον γύρω μας και λιγότερο ανεκτικούς στη στασιμότητα. Το πιο σημαντικό είναι πως είχε ως συνέπεια να γίνει η θεραπεία Gestalt , μια θεραπεία για κοινωνική αλλαγή. Δεν αποτελεί μια κανονιστική θεραπεία προσαρμογής. Ο προεξάρχων στόχος της είναι να βοηθήσει τα άτομα να συναντήσουν το περιβάλλον τους με έναν υγιή τρόπο. (Melnick, 1999)
Η αισιόδοξη στάση ως προς την αλλαγή
Οι ιδρυτές της Gestalt διακρίνονταν από αισιοδοξία τόσο ως άνθρωποι όσο και ως κοινωνικοί φιλόσοφοι. Διακατέχονταν από μια βαθειά πίστη στη δύναμη του ανθρώπου, βλέποντάς τον ως εγγενώς ικανό και ευκολοδίδακτο. Ως αποτέλεσμα η θεραπεία Gestalt διακατέχεται από μια ιδεαλιστική άποψη για το άτομο. Οι περισσότεροι κλινικοί της στηρίζονται ακλόνητα στις αξίες της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Η αισιοδοξία εκφράζεται μέσα από την θεωρία της για την αλλαγή. Ως προσέγγιση βοηθά τους ανθρώπους να έχουν επίγνωση του τι υπάρχει, σε αντίθεση με το τι δεν υπάρχει ή τι θα έπρεπε να υπάρχει. Πρεσβεύει ότι η αλλαγή ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολη είναι, είναι πιθανή και πάντα συμβαίνει με κατάλληλη επίγνωση και στήριξη. (Melnick, 1999)
Έτσι λοιπόν οι ιδρυτές της θεραπείας Gestalt όχι μόνο επέδειξαν τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την καθοδήγηση μιας θεραπευτικής επανάστασης αλλά τα έκαναν και θεμέλια της προσέγγισης. Το αποτέλεσμα είναι μια επαναστατική ψυχοθεραπεία που βασίζεται στην αισιοδοξία, τη συμπερίληψη, δίνει έμφαση στη σημασία της διαφορετικότητας, στον προσανατολισμό στο εδώ και τώρα και στην αυθεντικότητα της επαφής καθενός με το περιβάλλον του. (Melnick, 1999)
Ο F. Perls είχε δηλώσει ότι η μέθοδος Gestalt είναι πολύ καλή, για να περιοριστεί μόνο στους «ασθενείς».
Οι πρώτοι «άνθρωποι» της Gestalt τη χρησιμοποίησαν σε ατομικό επίπεδο. Στη συνέχεια, άρχισαν να δημιουργούνται και θεραπευτικές ομάδες. Δεν άργησαν να ακολουθήσουν ομάδες με μη θεραπευτικό, αλλά κυρίως εκπαιδευτικό, αναπτυξιακό χαρακτήρα ή με στόχο την καλύτερη επικοινωνία και συνεργασία ανάμεσα στα μέλη των ομάδων.
Αυτές οι πρώτες ομάδες ήταν διδακτικές και χρησιμοποιήθηκαν για σκοπούς παρουσίασης ή εκπαίδευσης. Αργότερα, τη δεκαετία του 1960, αυτά τα εργαστήρια και οι τακτικές ομάδες διαδόθηκαν, ακολουθούμενα από τις μετέπειτα παρεμβάσεις της Gestalt σε εκπαιδευτικά, κοινωνικά και ιατρικά ιδρύματα, επιχειρήσεις ή ακόμα και σε κοινότητες.
Σήμερα οι μη θεραπευτικές παρεμβάσεις της Gestalt έχουν πολλαπλασιαστεί. Για παράδειγμα, εφαρμόζονται σε ιδιωτικά σχολεία, ιδρύματα αποκατάστασης δυσπροσάρμοστων παιδιών, παιδιατρικές και ψυχιατρικές κλινικές, φυλακές, στο στρατό, μονάδες απεξάρτησης ναρκομανών, σε κοινωνικές υπηρεσίες για κακοποιημένα άτομα, ζευγάρια ή οικογένειες με δυσκολίες. Επίσης, εφαρμόζονται στην εκπαίδευση ενηλίκων σε τομείς όπως το εμπόριο, οι ασφάλειες, οι τράπεζες, τα μέσα ενημέρωσης, η πολιτική, η βιομηχανία του θεάματος, οι μεταφορές, η βιομηχανία….
Ποιες ιδιαιτερότητες έχει να προσφέρει η Gestalt λοιπόν στους οργανισμούς; Θα απαντούσαμε πολλές, συμπεριλαμβανομένης της αναθεωρημένης τέχνης της επαφής μέσω της χρήσης διαφορετικών δράσεων του κύκλου ανάγκης-ικανοποίησης, της ενοποίησης των αντίθετων πλευρών του ατόμου και της αυξημένης συνειδητότητας για την αλληλεξάρτησή τους. Η Gestalt βοηθά τα άτομα να πραγματώσουν το δημιουργικό τους δυναμικό και να βρουν το δικό τους προσωπικό, αυθεντικό στυλ, σε μια μόνιμη δημιουργική προσαρμογή με το περιβάλλον τους, ενώ αποκαθιστά το συναισθηματικό, διαισθητικό και καλλιτεχνικό «δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου».
Αν και άλλες προσεγγίσεις δίνουν σημασία στην προσαρμογή του εαυτού μας με τον άλλον , το περιβάλλον και τις δομές, η θεραπεία Gestalt μετατοπίζει την ισορροπία πίσω στο άτομο, με τις δικές του ανάγκες και τις προσωπικές, συγκεκριμένες αξίες του, οι οποίες δεν πρέπει να θυσιαστούν στη μόνιμη πίεση που ασκεί το περιβάλλον. Η Gestalt ψάχνει ένα «συμβιβασμό» που λαμβάνει υπόψη την κατάσταση στο σύνολό της, το «πεδίο» του μοναδικού τρέχοντος βιώματος στο παρόν ( «εδώ και τώρα» ) , για να βρει μια νέα αυθεντική λύση, εάν είναι δυνατόν με μια αίσθηση ευχάριστης απόλαυσης, και όχι με προσπάθεια ή περιορισμό.
Η θεραπεία Gestalt λοιπόν, έχει ένα ευρύτερο πεδίο δράσης από μία ψυχοθεραπεία με τη συνήθη έννοια. Είναι πολύ περισσότερα πράγματα από μία μέθοδος «θεραπείας». Η Gestalt μας προσφέρει ένα νέο όραμα του κόσμου και των σχέσεων, την αρμονική ανάπτυξη των προσωπικών πόρων κάθε ατόμου, έναν πλήρη, δημιουργικό και διαδραστικό «τρόπο ζωής», μια νέα τέχνη να ζούμε με βελτιωμένη επαφή. Αυτή είναι η καθημερινή Gestalt στον κόσμο των επιχειρήσεων και οργανισμών.
Η προσέγγιση Gestalt είναι εξαιρετικά «συνεργασιακή» με άλλες προσεγγίσεις. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πολλοί ειδικοί του χώρου ταξίδεψαν για να συναντήσουν τον Perls, να δοκιμάσουν τις μεθόδους του και να δανειστούν ορισμένες από τις ιδέες και τις τεχνικές του: Ο Gregory Bateson (ιδρυτής της Σχολής Palo Alto), o Alexander Lowen (εφευρέτης της βιοενέργειας), ο Eric Berne (δημιουργός της Συναλλακτικής Ανάλυσης, ΤΑ), o John Lilly (εφευρέτης των «αισθητηριακών δεξαμενών στέρησης»), ο Stanislav Grof (δημιουργός της «ολοτροπικής αναπνοής» και ιδρυτής της υπερπροσωπικής ψυχοθεραπείας), ο John Grider και ο Richard Bandler (ιδρυτές του Νευρο-γλωσσικού Προγραμματισμού NLP) κ.ά.
ΤΑ ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ GESTALT ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ
Η προσέγγιση Gestalt είναι:
• Φαινομενολογική
• Υπαρξιακή
• Ολιστική
• Βιωματική
Κατά συνέπεια, λειτουργεί στις Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, ως παράγων:
• Παρουσίας (presence)
• Υγιούς Παρέμβασης (Intervention) των συμβούλων της Gestalt και υποστηρικτικός παράγων:
- Απόκτησης επίγνωσης για τον εαυτό τους και το περιβάλλον
- Ανάδειξης της αυθεντικότητας, των ανθρώπων της Επιχείρησης και του Οργανισμού.
Ως αποτέλεσμα της υποστηρικτικής σχέσης του συμβούλου με τον Οργανισμό, ανοίγονται νέοι δρόμοι για τον τελευταίο, όπως:
• Το «ξεπάγωμα» καθηλωμένων καταστάσεων (fixed situations)
• Αντιμετώπιση «πολωτικών» καταστάσεων (polarities)
• Βελτίωση ικανότητας μάθησης (learning abilities)
• Αναγνώριση και αποσαφήνιση της κουλτούρας, των αξιών και του οράματος του Οργανισμού (corporate values and vision)
• Αποδοχή ευθύνης και δέσμευση στα πιο πάνω (responsibility)
• «Ανοιχτούς» προσανατολισμούς (open orientations)
Παράλληλα, τα στελέχη του Οργανισμού μαθαίνουν να λειτουργούν πιο δημιουργικά και αποτελεσματικά, μέσα από:
Την ΕΠΑΦΗ με τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους
Την ΕΠΙΓΝΩΣΗ για το ποιοι είναι και τι θέλουν
Την ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ με βάση τις επιλογές που διαθέτουν
Την ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ προσαρμογή για τη στάση που θα κρατήσουν
Την ΑΝΑΔΕΙΞΗ των ηγετικών τους ικανοτήτων
Την ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ της αντίστασης από κρυμμένα εμπόδια
Θέματα με τα οποία ασχολείται κυρίως ο σύμβουλος , coach ή εκπαιδευτής Gestalt σε έναν Οργανισμό, αφορούν:
• Την Επικοινωνία
• Τη Δημιουργικότητα
• Τη Συνεργασία
• Την Ομαδικότητα
• Την Ηγεσία
• Τις Αλλαγές
• Τις Συγκρούσεις
• Τις Διαπραγματεύσεις
• Το Εργασιακό Στρες
• Τη Διαχείριση Χρόνου
• Τη Διαχείριση Κρίσεων
• Την Αυτοπεποίθηση, κλπ.
τόσο σε ατομικό, όσο και σε ομαδικό επίπεδο.
Του Γιώργου Σταμάτη, G.P.O.
Οι ανθρωπιστικές επιστήμες έχουν πλέον διεισδύσει στην κοινωνία και την αγορά και έχουν γίνει αποδεκτές σε όλους τους τομείς. Αυτό βοηθά την επαφή και την επικοινωνία, τη διαχείριση συγκρούσεων, την παρακίνηση, τη συνεργασία, τη δημιουργικότητα και την καινοτομία, σε όλα τα επίπεδα της ιεραρχίας (διευθυντές, επαγγελματίες, υπάλληλοι και εργαζόμενοι). Πολλές μέθοδοι και προσεγγίσεις έχουν συμβάλλει σε αυτό το φαινόμενο.
Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, η προσέγγιση Gestalt αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς στο χώρο των οργανισμών και επιχειρήσεων, καθώς, όπως άλλωστε ισχύει και στο χώρο της ψυχοθεραπείας, αρχίζει να δίνεται μεγάλη έμφαση σε θέματα επίγνωσης, ενσυναίσθησης και «θεραπευτικής» σχέσης, που χαρακτηρίζουν την Gestalt.
Η προσέγγιση Gestalt για Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, έχει ιδιαίτερη ανάπτυξη στη Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ–Καναδάς) και τη Βόρεια Ευρώπη (Μ. Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία).
Οι ιδρυτές της Gestalt & η φιλοσοφία τους
Στα τέλη της δεκαετίας του ’40, ο Fritz Perls ζήτησε από τον Paul Goodman να καταγράψει τις σημειώσεις που θα αποτελούσαν το υπόβαθρο για τη νέα θεραπεία, το δεύτερο μέρος του βιβλίου των Perls, Goodman, και Hefferline (1951): Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Ηuman Personality. Ένα χρόνο μετά, ο Goodman θα γινόταν μέλος της ομάδας των επτά – Fritz και Laura Perls, Isadore From, Goodman, Elliot Shapiro, Paul Weiss, Richard Kitzler - που ίδρυσαν το Ινστιτούτο Gestalt Therapy, της Νέας Υόρκης (www.paulgoodmanfilm.com).
H φιλοσοφία των ιδρυτών της εκφράζεται στις βασικές αξίες που παραμένουν έως σήμερα πολύ ζωντανές τόσο στην κλινική πράξη όσο και στη θεωρία και ξεχωρίζουν τη θεραπεία Gestalt από άλλες προσεγγίσεις. Χαρακτηριστικές είναι, η φιλοσοφία της συμπερίληψης, ο επαναστατικός της χαρακτήρας και η θετική στάση σε σχέση με την αλλαγή. (Melnick, 1999)
Το γεγονός ότι η θεραπεία Gestalt έχει τρεις ιδρυτές τη διαφοροποιεί από τις περισσότερες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που έχουν μόνο έναν, από το όνομα του οποίου γίνονται κυρίως γνωστές (π.χ. Αντλεριανή, Γιουνγκιανή, Ροτζεριανή κ.α.). Υπάρχει επίσης μια συνήθης διαδικασία στην ιστορία αρκετών προσεγγίσεων. Όσο γίνονται δημοφιλείς, αποθαρρύνονται οι ενδεχόμενες εισαγωγές νέων στοιχείων, ιδεών. Εάν οι συνεργάτες ή οι μεταγενέστεροι του ιδρυτή επιχειρήσουν να διευρύνουν , να προσθέσουν ή να αναδιατυπώσουν τη θεωρία, συχνά νουθετούνται ή εκδιώκονται. Συνεπώς οι θεραπείες παγιώνονται μέσα στο χρόνο. (Melnick, 1999)
Ευτυχώς τα παραπάνω δεν ισχύουν για τη θεραπεία Gestalt η οποία χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευελιξία. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στη συνεργατική γέννησή της. Η θεραπεία Gestalt μέσα από τη θεωρία , την πρακτική και την εξέλιξή της εκφράζει όχι μόνο τις αξίες των ιδρυτών της ως άτομα αλλά και πως αυτές οι αξίες έμειναν ζωντανές μέσα από τις μεταξύ τους σχέσεις. (Melnick, 1999)
Ως πρόσωπα ο Goodman, η Laura και ο Fritz ήταν και οι τρεις πολύπλευροι, σύνθετοι και συνεχώς εξελίσσονταν. Δεν δίσταζαν να αλλάξουν τις απόψεις και τις θέσεις τους όσο ωρίμαζαν και εξελίσσονταν. Ωστόσο μοιράζονταν μια κοινή άποψη για τη θεραπεία Gestalt. Όλοι την έβλεπαν ως μια θεωρία συνεχώς μεταβαλλόμενη, ρευστή. Φυσικά αυτή ακριβώς είναι και η άποψή τους για τον «εαυτό» και το «άτομο» (Melnick, 1999).
Αυτή η αρχή της συμπερίληψης συνεχίζει να χαρακτηρίζει τη σύγχρονη θεραπεία Gestalt.
Ο επαναστατικός χαρακτήρας της προσέγγισης
Οι ιδρυτές της Gestalt ήταν επαναστάτες με την ουσιαστική έννοια, έχοντας την τάση να υποστηρίζουν τα πιστεύω τους ακόμα και αν τους διαφοροποιούσαν από την κουλτούρα στην οποία ζούσαν. Ήταν όλοι πρόθυμοι να βρίσκονται έξω από τον καθιερωμένο τρόπο ζωής, δεχόμενοι της συνέπειες. Εξίσου σημαντικό είναι πως ο καθένας επέλεξε να ξεπεράσει τα εμπόδια και είχε το σθένος και την ενέργεια που χρειαζόταν για να εξελίξει τα πιστεύω του σε δράση. (Melnick, 1999)
Για να είναι κανείς επαναστάτης χρειάζεται να μπορεί να αποδεσμευτεί από το παρελθόν ενώ οραματίζεται ένα όχι και πολύ προβλέψιμο μέλλον. Η έμφαση χρειάζεται να δίνεται στο παρόν, στο εδώ και τώρα. Οι ιδρυτές της Gestalt έκαναν την επικέντρωση στο παρόν ένα βασικό αξίωμα της θεωρίας. Μας επέτρεψαν να μετακινηθούμε ομαλά από το παρελθόν, κάνοντάς μας ευαίσθητους σε σχέση με το περιβάλλον γύρω μας και λιγότερο ανεκτικούς στη στασιμότητα. Το πιο σημαντικό είναι πως είχε ως συνέπεια να γίνει η θεραπεία Gestalt , μια θεραπεία για κοινωνική αλλαγή. Δεν αποτελεί μια κανονιστική θεραπεία προσαρμογής. Ο προεξάρχων στόχος της είναι να βοηθήσει τα άτομα να συναντήσουν το περιβάλλον τους με έναν υγιή τρόπο. (Melnick, 1999)
Η αισιόδοξη στάση ως προς την αλλαγή
Οι ιδρυτές της Gestalt διακρίνονταν από αισιοδοξία τόσο ως άνθρωποι όσο και ως κοινωνικοί φιλόσοφοι. Διακατέχονταν από μια βαθειά πίστη στη δύναμη του ανθρώπου, βλέποντάς τον ως εγγενώς ικανό και ευκολοδίδακτο. Ως αποτέλεσμα η θεραπεία Gestalt διακατέχεται από μια ιδεαλιστική άποψη για το άτομο. Οι περισσότεροι κλινικοί της στηρίζονται ακλόνητα στις αξίες της ελπίδας και της αισιοδοξίας. Η αισιοδοξία εκφράζεται μέσα από την θεωρία της για την αλλαγή. Ως προσέγγιση βοηθά τους ανθρώπους να έχουν επίγνωση του τι υπάρχει, σε αντίθεση με το τι δεν υπάρχει ή τι θα έπρεπε να υπάρχει. Πρεσβεύει ότι η αλλαγή ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολη είναι, είναι πιθανή και πάντα συμβαίνει με κατάλληλη επίγνωση και στήριξη. (Melnick, 1999)
Έτσι λοιπόν οι ιδρυτές της θεραπείας Gestalt όχι μόνο επέδειξαν τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την καθοδήγηση μιας θεραπευτικής επανάστασης αλλά τα έκαναν και θεμέλια της προσέγγισης. Το αποτέλεσμα είναι μια επαναστατική ψυχοθεραπεία που βασίζεται στην αισιοδοξία, τη συμπερίληψη, δίνει έμφαση στη σημασία της διαφορετικότητας, στον προσανατολισμό στο εδώ και τώρα και στην αυθεντικότητα της επαφής καθενός με το περιβάλλον του. (Melnick, 1999)
Ο F. Perls είχε δηλώσει ότι η μέθοδος Gestalt είναι πολύ καλή, για να περιοριστεί μόνο στους «ασθενείς».
Οι πρώτοι «άνθρωποι» της Gestalt τη χρησιμοποίησαν σε ατομικό επίπεδο. Στη συνέχεια, άρχισαν να δημιουργούνται και θεραπευτικές ομάδες. Δεν άργησαν να ακολουθήσουν ομάδες με μη θεραπευτικό, αλλά κυρίως εκπαιδευτικό, αναπτυξιακό χαρακτήρα ή με στόχο την καλύτερη επικοινωνία και συνεργασία ανάμεσα στα μέλη των ομάδων.
Αυτές οι πρώτες ομάδες ήταν διδακτικές και χρησιμοποιήθηκαν για σκοπούς παρουσίασης ή εκπαίδευσης. Αργότερα, τη δεκαετία του 1960, αυτά τα εργαστήρια και οι τακτικές ομάδες διαδόθηκαν, ακολουθούμενα από τις μετέπειτα παρεμβάσεις της Gestalt σε εκπαιδευτικά, κοινωνικά και ιατρικά ιδρύματα, επιχειρήσεις ή ακόμα και σε κοινότητες.
Σήμερα οι μη θεραπευτικές παρεμβάσεις της Gestalt έχουν πολλαπλασιαστεί. Για παράδειγμα, εφαρμόζονται σε ιδιωτικά σχολεία, ιδρύματα αποκατάστασης δυσπροσάρμοστων παιδιών, παιδιατρικές και ψυχιατρικές κλινικές, φυλακές, στο στρατό, μονάδες απεξάρτησης ναρκομανών, σε κοινωνικές υπηρεσίες για κακοποιημένα άτομα, ζευγάρια ή οικογένειες με δυσκολίες. Επίσης, εφαρμόζονται στην εκπαίδευση ενηλίκων σε τομείς όπως το εμπόριο, οι ασφάλειες, οι τράπεζες, τα μέσα ενημέρωσης, η πολιτική, η βιομηχανία του θεάματος, οι μεταφορές, η βιομηχανία….
Ποιες ιδιαιτερότητες έχει να προσφέρει η Gestalt λοιπόν στους οργανισμούς; Θα απαντούσαμε πολλές, συμπεριλαμβανομένης της αναθεωρημένης τέχνης της επαφής μέσω της χρήσης διαφορετικών δράσεων του κύκλου ανάγκης-ικανοποίησης, της ενοποίησης των αντίθετων πλευρών του ατόμου και της αυξημένης συνειδητότητας για την αλληλεξάρτησή τους. Η Gestalt βοηθά τα άτομα να πραγματώσουν το δημιουργικό τους δυναμικό και να βρουν το δικό τους προσωπικό, αυθεντικό στυλ, σε μια μόνιμη δημιουργική προσαρμογή με το περιβάλλον τους, ενώ αποκαθιστά το συναισθηματικό, διαισθητικό και καλλιτεχνικό «δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου».
Αν και άλλες προσεγγίσεις δίνουν σημασία στην προσαρμογή του εαυτού μας με τον άλλον , το περιβάλλον και τις δομές, η θεραπεία Gestalt μετατοπίζει την ισορροπία πίσω στο άτομο, με τις δικές του ανάγκες και τις προσωπικές, συγκεκριμένες αξίες του, οι οποίες δεν πρέπει να θυσιαστούν στη μόνιμη πίεση που ασκεί το περιβάλλον. Η Gestalt ψάχνει ένα «συμβιβασμό» που λαμβάνει υπόψη την κατάσταση στο σύνολό της, το «πεδίο» του μοναδικού τρέχοντος βιώματος στο παρόν ( «εδώ και τώρα» ) , για να βρει μια νέα αυθεντική λύση, εάν είναι δυνατόν με μια αίσθηση ευχάριστης απόλαυσης, και όχι με προσπάθεια ή περιορισμό.
Η θεραπεία Gestalt λοιπόν, έχει ένα ευρύτερο πεδίο δράσης από μία ψυχοθεραπεία με τη συνήθη έννοια. Είναι πολύ περισσότερα πράγματα από μία μέθοδος «θεραπείας». Η Gestalt μας προσφέρει ένα νέο όραμα του κόσμου και των σχέσεων, την αρμονική ανάπτυξη των προσωπικών πόρων κάθε ατόμου, έναν πλήρη, δημιουργικό και διαδραστικό «τρόπο ζωής», μια νέα τέχνη να ζούμε με βελτιωμένη επαφή. Αυτή είναι η καθημερινή Gestalt στον κόσμο των επιχειρήσεων και οργανισμών.
Η προσέγγιση Gestalt είναι εξαιρετικά «συνεργασιακή» με άλλες προσεγγίσεις. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι πολλοί ειδικοί του χώρου ταξίδεψαν για να συναντήσουν τον Perls, να δοκιμάσουν τις μεθόδους του και να δανειστούν ορισμένες από τις ιδέες και τις τεχνικές του: Ο Gregory Bateson (ιδρυτής της Σχολής Palo Alto), o Alexander Lowen (εφευρέτης της βιοενέργειας), ο Eric Berne (δημιουργός της Συναλλακτικής Ανάλυσης, ΤΑ), o John Lilly (εφευρέτης των «αισθητηριακών δεξαμενών στέρησης»), ο Stanislav Grof (δημιουργός της «ολοτροπικής αναπνοής» και ιδρυτής της υπερπροσωπικής ψυχοθεραπείας), ο John Grider και ο Richard Bandler (ιδρυτές του Νευρο-γλωσσικού Προγραμματισμού NLP) κ.ά.
ΤΑ ΠΕΔΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ GESTALT ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ
Η προσέγγιση Gestalt είναι:
• Φαινομενολογική
• Υπαρξιακή
• Ολιστική
• Βιωματική
Κατά συνέπεια, λειτουργεί στις Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, ως παράγων:
• Παρουσίας (presence)
• Υγιούς Παρέμβασης (Intervention) των συμβούλων της Gestalt και υποστηρικτικός παράγων:
- Απόκτησης επίγνωσης για τον εαυτό τους και το περιβάλλον
- Ανάδειξης της αυθεντικότητας, των ανθρώπων της Επιχείρησης και του Οργανισμού.
Ως αποτέλεσμα της υποστηρικτικής σχέσης του συμβούλου με τον Οργανισμό, ανοίγονται νέοι δρόμοι για τον τελευταίο, όπως:
• Το «ξεπάγωμα» καθηλωμένων καταστάσεων (fixed situations)
• Αντιμετώπιση «πολωτικών» καταστάσεων (polarities)
• Βελτίωση ικανότητας μάθησης (learning abilities)
• Αναγνώριση και αποσαφήνιση της κουλτούρας, των αξιών και του οράματος του Οργανισμού (corporate values and vision)
• Αποδοχή ευθύνης και δέσμευση στα πιο πάνω (responsibility)
• «Ανοιχτούς» προσανατολισμούς (open orientations)
Παράλληλα, τα στελέχη του Οργανισμού μαθαίνουν να λειτουργούν πιο δημιουργικά και αποτελεσματικά, μέσα από:
Την ΕΠΑΦΗ με τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους
Την ΕΠΙΓΝΩΣΗ για το ποιοι είναι και τι θέλουν
Την ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ με βάση τις επιλογές που διαθέτουν
Την ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ προσαρμογή για τη στάση που θα κρατήσουν
Την ΑΝΑΔΕΙΞΗ των ηγετικών τους ικανοτήτων
Την ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΣΗ της αντίστασης από κρυμμένα εμπόδια
Θέματα με τα οποία ασχολείται κυρίως ο σύμβουλος , coach ή εκπαιδευτής Gestalt σε έναν Οργανισμό, αφορούν:
• Την Επικοινωνία
• Τη Δημιουργικότητα
• Τη Συνεργασία
• Την Ομαδικότητα
• Την Ηγεσία
• Τις Αλλαγές
• Τις Συγκρούσεις
• Τις Διαπραγματεύσεις
• Το Εργασιακό Στρες
• Τη Διαχείριση Χρόνου
• Τη Διαχείριση Κρίσεων
• Την Αυτοπεποίθηση, κλπ.
τόσο σε ατομικό, όσο και σε ομαδικό επίπεδο.